Illustraties voor de bijbel, Marc Chagall

1 maart t/m 3 augustus 2003 De tentoonstelling van Chagall is wegens groot succes verlengd t/m 31 augustus.

Illustraties voor de bijbel

Marc Chagall wordt in 1887 in het joodse getto van Witebsk, Wit-Rusland geboren. Hij wordt in de traditie van het chassidisme, een streng joods religieuze beweging, opgevoed. Het gebed en de gang naar de synagoge bepalen voor een belangrijk deel de jeugd en de opvoeding van Chagall. Het is dan op zich niet opmerkelijk dat Chagall de bijbel "de rijkste poëtische bron aller tijden" noemt. Wel opmerkelijk is het feit dat Chagall twee omvangrijke tekeningenreeksen met illustraties van, met name oudtestamentische, bijbelverhalen maakt. In de streng joodse religie van zijn opvoeding is namelijk geen ruimte voor afbeeldingen.

Van de twee tekeningenreeksen bestaat de tweede onder meer uit 25 kleurenlitho's die tot de collectie Würth behoren. In deze illustraties voor de bijbel toont Chagall zich een meester in de grafische techniek. Ter voorbereiding voor de bijbelse werken is Chagall destijds afgereisd naar Syrië en Palestina. Het is echter tevergeefs zoeken naar lokale herkenningspunten in zijn werk. Meestal zijn alleen vage omgevingsfactoren zoals een heuvel, een boom, een veld of een huis te herkennen. Wat in het oog springt is een luchtige ruimtelijkheid zonder perspectief waar vooral sprekende kleuren domineren.

De werken behoren tot Chagalls belangrijkste werk zowel wat betreft grafiek als ook de bijbelse thamatiek. All 25 originele kleurenlitho's zijn voor het eerst als één geheel in Nederland te zien in Kunstlocatie Würth te 's-Hertogenbosh.

Vanuit zijn geboorteplaats Witebsk gaat Chagall in 1907 naar St. Petersburg om aan een onbekende schilderschool te studeren. In 1910 reist hij, gesteund met een kleine beurs, naar Parijs. De jaren dat Chagall in Parijs verblijft van 1910 tot 1914, brengt hij door in het gezelschap van de Avantgarde kunstenaars en kunststromingen. Hij laat zich inspireren en beïnvloeden door de kubisten en fauvisten. Kenmerken van deze stromingen zijn respectievelijk het idee dat meerdere gezichtpunten van één object tegelijktijd kunnen worden afgebeeld, dat ieder onderwerp teruggebracht kan worden tot geometrische vormen en dat de kleuren in het schilderij het gevoel van de kunstenaar tot uitdrukking brengt. De techniek van deze stromingen combineert Chagall met het bonte kleurgebruik van de Russiche volkskunst, die hem helpen zijn magisch-sprookjesachtige stijl te vinden.

Van 1914 tot 1922 verblijft Chagall in Rusland. Hier komt zijn stijl tot wasdom. Langzaam verdwijnt de kubistische invloed uit zijn werk. Vanaf 1923, wanneer Chagall na een meerjarig verblijf in Rusland, via Berlijn weer naar Frankrijk terugkeert, is zijn zoektocht naar een eigen stijl volbracht. Die stijl is niet aan één school of specifieke kunstroming toe te schrijven. Elementen van Russiche volkskunst, joodse mystiek, legende en droom zijn in zijn kunstwerken versmolten. Daarnaast blijft het voor Chagall zo kenmerkende heldere en bonte kleurgebruik in zijn werk terugkomen. Kleuren die verwijzen naar het imaginaire en ontastbare. Kleuren waarvan Chagall heeft gezegd dat alleen daarin zich de eigenheid van de kusntenaar toont.

Alle werken van Marc Chagall zijn uit 'Illustaties voor de bijbel' Collectie Würth, Künzelsau
Inv. 1691 © Marc Chagall, 'Illustraties voor de bijbel', c/o beeldrecht Amsterdam 2003